Εμείς και... Εκείνοι

Το Κοράνι, όπως και η Βίβλος και οι Βέδες και το Ταλμούδ, είναι κείμενα. Και τα κείμενα γράφονται από ανθρώπους. Μόνον. Από κανέναν άλλον.

Φυσικά οι άνθρωποι πιστεύουμε και διαδίδουμε ότι τα κείμενά μας είναι ιερά και θεόδοτα. Οι χριστιανοί θεωρούν ότι η Βίβλος είναι θεϊκό βιβλίο και πως οι Δέκα Εντολές παρεδόθησαν στον Μωυσή από τον θεό αυτοπροσώπως. Και οι μουσουλμάνοι θεωρούν το ίδιο ακριβώς: ότι το Κοράνι είναι θεϊκό βιβλίο και πως παρεδόθη στον προφήτη Μωάμεθ από τον αρχάγγελο Γαβριήλ αυτοπροσώπως.

Όταν οι άνθρωποι συνθέτουμε κείμενα, το κάνουμε για κάποιο λόγο. Πάντοτε. Στην περίπτωση των θρησκευτικών κειμένων, ο λόγος είναι να κωδικοποιηθούν οι κανόνες για την ψυχική και σωματική επιβίωση των λαών και για την αποτελεσματική πολιτική και κοινωνική οργάνωση. Ου κλέψεις (γιατί αλλιώς δε μπορεί να στηθεί κοινωνία). Ου μοιχεύσεις (γιατί αλλιώς δε μπορεί να στηθεί ο πυρήνας της κοινωνίας που είναι η οικογένεια). Μην τρως χοιρινό (γιατί επειδή είσαι νομάδας το ψήνεις λίγο και βιαστικά, και γι' αυτό κινδυνεύει η ζωή σου). Να κάνεις περιτομή (γιατί αλλιώς οι γυναίκες σου θα πεθαίνουν από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας). Πολέμησε τους εχθρούς σου τους αλλόθρησκους (γιατί αλλιώς κινδυνεύεις από αφανισμό, τώρα που ο Χριστιανισμός εδραιώθηκε ως μία Αυτοκρατορία που δεν σε περιλαμβάνει).

Κι όταν συνθέτουμε τέτοια κείμενα οι άνθρωποι, επειδή οι κοινωνίες μας είναι πατριαρχικές, βάζουμε τους θεούς μας να μιλούν σαν αυστηροί πατέρες. Συντάσσουμε ενα σωρό κανόνες όπου διατυπώνουμε μόνο το πρώτο μέρος: το «ου», το «μη» και το «πρέπει». Λείπει το «διότι», που εδώ, σ' αυτό το άρθρο, παρατίθεται σε παρένθεση. Φυσικά. Ποιος θεός (και ποιος πατέρας) καταδέχτηκε ποτέ να εξηγήσει για ποιο λόγο δίνει μια Εντολή; Συζήτηση θα κάνουμε; Θεός είναι – όχι αρθρογράφος. Θ΄ανοίξει κουβέντα με τους πιστούς του; Και τι εντολές θα 'ταν αυτές αν είχαν εξηγήσεις να τις ακολουθούν;

Όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες... θεϊκές εντολές δίνουμε. Ποιος τις τηρεί, είναι ένα ζήτημα. Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον, ουδέ παντός ομοίωμα... Έτσι λέει η Πρώτη Εντολή των χριστιανών. Ποιος την τηρεί; Μα οι μουσουλμάνοι! Δεν εικονίζουν τον θεό τους, ούτε του στήνουν αγάλματα! Δεν προσκυνούν κάτι υλικό, ζωγραφιά ή γλυπτό. Ποτέ.

Ο Χριστιανισμός διακηρύσσει «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε την Γην». Και το Κοράνι εξίσου παροτρύνει τους πιστούς του να ολοκληρώσουν την παγκόσμια κατάκτηση. Το ίδιο δεν επιχειρούν και οι δύο θρησκείες; Το μόνο ζήτημα με το Κοράνι είναι ότι χρονικά έρχεται δεύτερο, αφού προηγουμένως είχε ήδη εδραιωθεί ο Χριστιανισμός. Έτσι αναγκαστικά αναφέρεται σε «απίστους» που πρέπει να εξοντωθούν.

Και όταν οι άνθρωποι επινοούμε θρησκείες και συνθέτουμε κείμενα, κανονίζουμε να συνοδεύονται και από αντίστοιχα δρώμενα. Κατά τον ένατο σεληνιακό μήνα κατεβαίνουν οι άγγελοι στα τεμένη και πραγματοποιούν κάθε ευχή κάθε καλού μουσουλμάνου. Κάθε πρωτοχρονιά κατεβαίνει ο Άγιος Βασίλης και πραγματοποιεί κάθε ευχή κάθε καλού χριστιανόπουλου. Στην Αργεντινή είναι οι Τρεις Μάγοι που αναλαμβάνουν αυτό το έργο. Στην Τήνο κατοικοεδρεύει η Παναγιά η Μεγαλόχαρη, η οποία έχει υπηρεσία... χρονικίς. Όποτε και να πας να προσευχηθείς, ο καλός ο χριστιανός, θα σε φροντίσει. Φθάνει βέβαια να της πας κι ένα πρόπλασμα του οργάνου σου που πάσχει. Ε, Παναγιά είναι αυτή. Κάν' το χρυσό ή ασημένιο βρε παιδί μου, κι εσύ, μην είσαι τσίπης! Προχριστιανικά οι καλοί σφάζαμε και ζώα και με το αίμα τους ποτίζαμε τους βωμούς. Χαρίζαμε την τσίκνα στους θεούς και τα μπριζολάκια στην κοιλιά μας. Πάλι καλά που κόψαμε το ακόμη παλαιότερο έθιμο της σφαγής των παρθένων.

Αυτοί είμαστε οι άνθρωποι. Επινοητές θεών και δαιμόνων. Συγγραφείς ιερών βιβλίων και σκηνοθέτες αγίων δρωμένων και θαυμάτων. Υπ' αυτήν την έννοια, τι έχουμε να χωρίσουμε;

Απ' όλους τους φόβους των δυτικών χριστιανών ένας είναι σαφώς βάσιμος: ότι οι περισσότερες μουσουλμανικές κοινωνίες βρίσκονται σε πολύ χαμηλότερο από το δυτικό βιοτικό και άρα και κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο. Αν η χριστιανική Δύση έχει αφήσει τον Μεσαίωνά της πίσω της, τουλάχιστον ως κοινωνία, η μουσουλμανική Ανατολή τον διανύει τώρα. Η Δύση πέρασε από Διαφωτισμό και διαχώρισε τις εξουσίες. Η Ανατολή όχι. Εκεί η θρησκευτική, νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία ταυτίζονται. Η Δύση πέρασε εδώ και πολύν καιρό από τη θρησκεία ως πολίτευμα στη θρησκεία ως πολιτισμικό συστατικό. Η Ανατολή βρίσκεται ακόμη στον καιρό που η πίστη είναι υπηκοότητα. Όπως ήταν κάποτε και η Δύση. Τα θυμόμαστε;

Αν η θρησκεία ήταν καθαυτήν το αίτιο να είναι κανείς αγριάνθρωπος, αυτό θα μπορούσε να ανιχνευθεί με φυσικό τρόπο, όπως με φυσικό τρόπο μπορεί κανείς να βεβαιωθεί ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο και το αλκοόλ μέθη. Θα μπορούσε να ανιχνευθεί, θα μπορούσε να βεβαιωθεί ως αληθές, και άρα θα μπορούσε και να διωχθεί. Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Οι θρησκείες δεν διαχέουν ουσίες στο αίμα των πιστών τους. Αντιθέτως, είναι οι πιστοί που αποφασίζουν σε τι και σε ποιον βαθμό θα πιστέψουν, και είναι εκείνοι που ερμηνεύουν και που αποφασίζουν με ποιον τρόπο θα τηρήσουν τον λόγο του θεού τους.

Τα φυσικά αίτια έχουν ακριβώς την ίδια επίδραση σε όλους τους ανθρώπους. Όποιος κι αν πάρει ισχυρή δόση δηλητήριο, πεθαίνει. Αν η κάθε θρησκεία ήταν το φυσικό αίτιο για τη συμπεριφορά των πιστών της, όλων των χριατιανών η συμπεριφορά θα ήταν απολύτως ίδια και προβλέψιμη. Το ίδιο και όλων των μουσουλμάνων. Και όλων των βουδιστών.

Δεν είναι όμως. Οι συμπεριφορές των ανθρώπων δεν σχετίζονται με τη θρησκεία τους καθαυτήν αλλά με τον τρόπο που την προσλαμβάνουν – τρόπο που με τη σειρά του σχετίζεται με το περιβάλλον τους και με την εργασία που κάνει κανείς με τον εαυτό του.

Οι χριστιανοί ντρεπόμαστε για την Ιερά Εξέταση, για τις Σταυροφορίες, για τη Νύχτα των Κρυστάλλων και για τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου. Ομοίως, οι μουσουλμάνοι καταντρέπονται και εξαγριώνονται με τα εγκλήματα που γίνονται στο όνομα της θρησκείας τους, και δεν χάνουν ευκαιρία να το βροντοφωνάζουν.

Μας ενώνει ο τρόπος που φτιάχνουμε θρησκείες, το πώς γράφουμε τα θρησκευτικά βιβλία μας και πώς οργανώνουμε τα δρώμενα που εφευρίσκουμε και που ακολουθούμε για να βιώνουμε την πίστη μας. Και μας ενώνει και η κοινή αυτή ντροπή, όταν κάποιοι, ένθεν κακείθεν, επικαλούνται την πίστη μας εγκληματώντας εν ονόματί της.

Τι μας χωρίζει – δε βλέπω.