Περίεργος άνθρωπος ο Ριχάρδος Β΄ της Αγγλίας. Ή Ριχάρδος του Μπορντό.
Ρίτσαρντ. Σαν τον Νίξον και τον Γκιρ, τον Μπράνσον, τον Βάγκνερ, τον Μπάρτον και τον Μούτι. Και τον δικό μας τον Σωμερίτη.
Περίεργος άνθρωπος και περίεργες εποχές. Εν μέσω Εκατονταετούς Πολέμου, μεταξύ των Βασιλέων της Αγγλίας και των Βαλουά της Γαλλίας, ο Ριχάρδος ανέβηκε στον θρόνο δέκα ετών, ενώ αποφάσεις έπαιρναν οι θειοί του, ο Ιωάννης της Γάνδης και ο Θωμάς του Γούντστοκ. Μάχες, φόροι, επαναστάσεις, χαμός. Κι ο μικρός, μεγάλωνε. Έγινε η Επανάσταση των Χωρικών. Παντρεύτηκε την Άννα της Βοημίας. Έγινε η Επανάσταση των Λόρδων. Και κάποτε έφτασε εικοσιενός.
– Παιδιά, συγγνώμη. Ήμουν ανώριμος και παρασυρόμουν από κακούς συμβούλους. Αλλά από σήμερα και μπρος, μια νέα εποχή ανατέλλει.
Την πήρε φαίνεται την πίστωση που ζήτησε, και η συγγνώμη του έγινε αποδεκτή. Όμως τα πράγματα γρήγορα εκτραχύνθηκαν και πάλι. Και σε μια στιγμή που απουσίαζε στην Ιρλανδία, ο Ερίκος του Μπόλινμπροκ, με τη βοήθεια του εξόριστου Θωμά Άραντελ, τσουπ, εμφανίστηκαν στο Γιόρκσαϊρ. Πήρε λίγον καιρό να κανονιστούν και κάτι τυπικότητες, και την Τρίτη, 30 Σεπτεμβρίου τού 1399, σύμφωνα με τα επίσημα πρακτικά, όπως τα ανέγνωσε ο Αρχιεπίσκοπος του Κάντερμπρι, ο Ριχάρδος Β΄ παρέδωσε οικειοθελώς το στέμμα στον Ερίκο, τώρα πια Ερίκο Δ΄, και επικύρωσε την εκθρόνισή του ως επιβαλλόμενη εκ της ανικανότητάς του.
Υπάρχει βέβαια και η άλλη εκδοχή: ότι Ριχάρδος και Ερίκος συναντήθηκαν κι έγινε το σώσε. Ο Ριχάρδος απείλησε θεούς και δαίμονες, ο Ερίκος είπε εγώ θέλω τη σύμφωνη γνώμη τού Κοινοβουλίου, εκεί ο Τζον Τρέβορ βγήκε και ανέπτυξε τριάντα τρία σοβαρά επιχειρήματα γιατί να εκθρονιστεί ο Ριχάρδος Β΄, κι ο λόγος του έγινε ομόφωνα αποδεκτός.
Όπως και να ’χει, 13 Οκτωβρίου του 1399, ο Ερίκος Δ΄ στεφόταν βασιλιάς της Αγγλίας.
Να τις ήξερε αυτές τις λεπτομέρειες ο Μανουήλ Β΄ ο Παλαιολόγος που ήταν καθ’ οδόν προς το Λονδίνο; Το σίγουρο είναι ότι, όταν ξεκινούσε από την Κωνσταντινούπολη, σκοπός του ήταν να δει τον Ριχάρδο Β΄, που ήταν τότε κοντά τριαντάρης, και που φαίνεται ότι αγαπούσε τις τέχνες, τη ζωγραφική και τη μεταλλουργία. Αυτός έκτισε την οξύκορφη οροφή του Ουέστμίνστερ, τη μεγαλύτερη μη υποστηλωμένη στην Ευρώπη, από ξύλα του Σάρεϊ και του Χάμσαϊρ, εκεί που μίλησε προς το Βρετανικό Κοινοβούλιο ο Ομπάμα το 2011. Κι αυτός ήταν που καλλιέργησε και τα Γράμματα – τον καιρό του γράφτηκαν μεγάλα έργα της Αγγλικής λογοτεχνίας. Ο Σόσερ υπηρετούσε στην αυλή του.
Ο Μανουήλ Β΄ πενηντάριζε. Ήταν Αυτοκράτωρ υποτελής στον Βαγιαζήτ, όπως τα είχε συμφωνήσει ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος. Έλαβε μέρος ώς και στην πολιορκία της Φιλαδέλφειας το 1390, στα σαράντα του. Η Φιλαδέλφεια ήταν μια, ως τότε, ανεξάρτητη νησίδα στη Δυτική Μικρασία με γύρω της την Οθωμανική θάλασσα. Κι ο Μανουήλ Β΄, όχι, δεν ήταν από τους υπερασπιστές της. Πολεμούσε στο πλευρό του Βαγιαζήτ κατά των Βυζαντινών.
Η κατάσταση δεν έπαιρνε άλλο. Ο Μανουήλ, που εκτός από πολιτικός και στρατιωτικός, ήταν κι αυτός μεγάλος διανοούμενος – σκεπτόμενος άνθρωπος ικανός να πιάσει ατέλειωτες συζητήσεις για τα πιο στριφνά λόγια ζητήματα, ξεκίνησε το μεγάλο του ταξίδι. Σε αναζήτηση συνεννόησης με μιαν Ευρώπη χαμένη στις δικές της περιδινήσεις. Πέρασε από το Παρίσι και συζήτησε με τους καθηγητές της Σορβόνης, κι όταν έφθασε στο Λονδίνο, στις 21 Δεκεμβρίου τού 1399, ανήμερα του Αγίου Θωμά τού Αποστόλου, την πόρτα στα ανάκτορα άνοιξε ο Ερίκος Δ΄.
Και κοντά του ο Άνταμ τής Ουσκ. Ουαλλός, Adda o Frynbuga στη γλώσσα του, μεγαλονομικός και χρονικογράφος, πολυπαράγων, πολυπράγμων, άνθρωπος μεγάλης επιρροής, στα μέσα και στα έξω, προστατευόμενος του Θωμά Άραντελ, και ορκισμένος κατήγορος του Ριχάρδου Β΄.
Γράφει στο χρονικό του, στο Chronicon Adæ de Usk:
«Ο αυτοκράτωρ των Ελλήνων, αναζητώντας βοήθειαν κατά των Σαρακηνών, επεσκέφθη τον βασιλέα της Αγγλίας εις το Λονδίνον. [...] Εβάδιζε πάντοτε με τους άνδρας του, όλοι ενδεδυμένοι ομοιόμορφα και ομοιόχρωμα, εις τα λευκά, με μακρούς χιτώνας ερραμμένους ως γιλέκα, αφού εύρισκε σφαλερά τα πολλά είδη και τας διαφοροποιήσεις εις τα ενδύματα των Άγγλων, ούτω δηλούντων αστάθειαν και ευμεταβλητότητα της διαθέσεως. Ξυρός δεν ήγγιζε τας κεφαλάς ή τας γενειάδας των ιερέων του. Αυτοί οι Έλληνες ήσαν διακαώς αφιερωμένοι εις τας Λειτουργίας των, τας οποίας παρηκολούθουν στρατιωτικοί και ιερείς αδιακρίτως, ψάλλοντες ομού εις την μητρικήν των γλώσσαν. Εσκέφθην εντός μου, τι οδυνηρόν, αυτός ο μέγας Χριστιανός πρίγκηψ της απωτέρας ανατολής, να υποχρεούται να επισκέπτεται τας απομεμακρυσμένας νήσους της δύσεως, αναζητών βοήθειαν εναντίον τών απίστων. Ω Θεέ μου! Τι απέγινες, αρχαία δόξα της Ρώμης; [...] Ποίος θα επίστευεν ότι θα εκαταβυθιζόσουν εις τοιαύτα βάθη δυστυχίας [...] να μην έχης τώρα την ισχύν να έλθης αρωγός εις την Χριστιανικήν πίστιν;»[1]
Τον επόμενο χρόνο ο Ταμερλάνος έκανε τη ζημιά στον Βαγιαζήτ, και ο Μανουήλ Β΄ επέστρεφε εσπευσμένα στη Βασιλεύουσα, και στη γυναίκα του την Ελένα Δραγάση. Είχε ήδη μαζί της τρεις γιους. Το 1405 κάναν και τον Κωνσταντίνο. Κι ύστερα κι άλλους δυο, τον Δημήτριο και τον Θωμά.
Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος σκοτώθηκε κοντά πενηντάρης στα Τείχη στις 29 Μαΐου τού 1453. Ο Δημήτριος ήταν φίλος των Οθωμανών και ακολούθησε τον Μωάμεθ Β΄. Και ο Θωμάς ήταν φίλος των Λατίνων. Παντρεύτηκε την Κατερίνα Ζακαρία, κληρονόμο της Αχαΐας και διαδέχθηκε τον Κωνσταντίνο ΙΑ΄ ως Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων.
Η κόρη τού Θωμά, η Ζωή, παντρεύτηκε τον Ιβάν Γ΄ της Ρωσίας. Αυτόν που ένωσε τα διάφορα κρατίδια σε ένα μεγάλο Ρωσικό Κράτος. Εγγονός τους ήταν ο Ιβάν Δ΄ ο Τρομερός. Και με γιαγιά Παλαιολογίνα, ο κόσμος τον είπε Καίσαρα, αυτόν και όλους τους απογόνους του.
Τσάρο, δηλαδή.
-------------------------------------------------
[1] Η μετάφραση του Χρονικού από τα Λατινικά στα Αγγλικά είναι του Sir Edward Maunde Thompson, (1840-1929), παλαιογράφου και πρώτου Διευθυντή τού Βρετανικού Μουσείου. Κι από τα Αγγλικά σε Ελληνικά που να μοιάζουν με πολυκαιρισμένα, προχείρως από τον γράφοντα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου