Ο Αουρέλιο ντε Σάντος Οτέρο ήταν διαπρεπής σκόλαρ. Φιλόλογο ι οριενταλίστα ι τεόλογο εσπανιόλ. Σοφός άνθρωπος. Πρόσφατα τον χάσαμε, το 2022. Δόκτωρ εν λα φιλολοχία εσλάβα ι οριεντάλ. Αυτός ήταν που το ’χε βαφτίσει Προτοεβανγχέλιο δε Σαντιάγο. Πρωτοευαγγέλιο του Σαντιάγκο, δηλαδή. Τι δουλειά είχε το Σαντιάγκο; Καμία. Δεν πρόκειται για το Σαντιάγκο της Χιλής. Πρόκειται για το όνομα. Το έδωσε στην πρωτεύουσα ο Πέδρο δε Βαλβίδια, όταν ίδρυσε την πόλη το 1541. Την ονόμασε Σαντιάγο δε Νουέβο Εξτρέμο γιατί ο ίδιος ήταν από την Εξτρεμαδούρα, και διότι ο φύλακας άγιος της Ισπανίας ήταν ο Ιάκωβος. Που στα ύστερα βαρβαρολατινικά ήταν ο Σάνκτου Γιακόμπου. Που μπερδεύτηκε με τον Άγιο Ντιντάκτους τής Αλκαλά. Τον Άγιο Ντιέγκο. Κι ύστερα έμπλεξαν. Σαντιάγκο. Έτσι είναι ο Άγιος Ιάκωβος εν ελ εσπανιόλ. Σαντιάγκο. Μικρός είναι ο κόσμος.
Τα γράφει για το Προτοεβανγχέλιο ο Οτέρο στο κλασικό του έργο, Λος Εβανχέλιος Απόκριφος. Όπου έχει επιμεληθεί τα κείμενα, ελληνικά και λατινικά, κριτική έκδοση, και μαζί μετάφραση στα ισπανικά, σημειώσεις, σχόλια, βάλε με τον νου σου. Μνημειώδες. Όπου περιλαμβάνεται και το Προτοεβανχέλιο δε Σαντιάγο που λέγαμε, το Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου.
Αργά τα βαφτίσαμε Πρωτοευαγγέλια. Τη λέξη την εφηύραν κάτι σοφοί στας Ευρώπας, δέκατος έκτος αιώνας – αυτοί τα ’παν έτσι. Τα χειρόγραφα του συγκεκριμένου, αυτού που αργότερα καθιερώθηκε ως Πρωτευαγγέλιον Ιακώβου, είχαν τίτλους διάφορους: Γένεσις Μαρίας – Ἀποκάλυψις Ιακώβ. Ύστερη λέξη το Πρωτοευαγγέλιο. Θα πει ότι αναφέρεται στα πρώιμα, αυτά που γίναν πριν από τη στιγμή που ξεκινάν την αφήγηση οι Τέσσερις Ευαγγελιστές. Πριν απ’ αυτούς. Τα πρώιμα της ζωής της Παναγίας και του Ιησού. Αυτό, του Ιακώβου, έχει συνταχθεί γύρω στον δεύτερο αιώνα, έτσι πιστεύουμε, και είναι Απόκρυφο – δεν περιλαμβάνεται στην Αγία Γραφή.
Στὴ δὲ παιδούλα προσετίθεντο οἱ μῆνες αὐτῆς. ἐμεγάλωνε. ἐγένετο δὲ διετὴς, καὶ εἶπεν Ἰωακείμ· ἀνάξωμεν αὐτὴν ἐν ναῷ κυρίου νὰ τὴν ἀποδώσωμεν κατὰ πῶς ὑπεσχέθημεν, μὴ καὶ ἀποστείλῃ τίποτε ὁ Κύριος κατὰ πάνω μας καὶ γίνει ἀπρόσδεκτον τὸ δῶρον ἡμῶν. καὶ εἶπεν Ἄννα· ἀναμείνωμεν τὸ τρίτον ἔτος καλύτερα, ὥστε νὰ μὴν ἀναζητήσῃ πατέρα ἢ μητέρα ἡ μικρή. καὶ εἶπεν Ἰωακείμ· ἀναμείνωμεν.
ἐγένετο δὲ τριετὴς ἡ παιδούλα, καὶ εἶπεν Ἰωακείμ· καλέσωμεν τὰς θυγατέρας τῶν Ἑβραίων τὰς ἀμιάντους, καὶ λαβέτωσαν ἀνὰ λαμπάδα, καὶ ἔστωσαν νὰ καῖνε, ἵνα μὴ στραφῇ ἡ παῖς εἰς τὰ ὀπίσω καὶ αἰχμαλωτισθήσεται ἡ καρδία αὐτῆς ἐκ ναοῦ κυρίου. κι ἔτσι ἔκαμαν καὶ ἐποίησαν οὕτως ἕως ἀνέβησαν ἐν ναῷ κυρίου.
καὶ ἐδέξατο τὴν μικρούλα ὁ ἱερεύς, καὶ φιλήσας αὐτὴν εὐλόγησεν καὶ εἶπεν· ἐμεγάλυνεν κύριος ὁ θεὸς τὸ ὄνομά σου ἐν πάσαις ταῖς γενεαῖς ὅλαις· γιὰ σένα ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν θα φανερώσει κύριος ὁ θεὸς τὴ λύτρωσιν τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ. Καὶ ἐκάθισεν αὐτὴν ἐπὶ τρίτου σκαλιοῦ τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ ἔθεσε κύριος ὁ θεὸς χάριν ἐπ’ αὐτήν, καὶ κατεχόρευε τοῖς ποσὶν αὐτῆς, καὶ ἠγάπησεν αὐτὴν πᾶς οἶκος Ἰσραήλ· ὅλοι.
Καὶ κατέβησαν οἱ γονεῖς αὐτῆς θαυμάζοντες καὶ ἐπαινοῦντες καὶ δοξάζοντες τὸν δεσπότην θεὸν ὅτι οὐκ ἀπεστράφη ἡ παῖς ἐπ’ αὐτούς. ἦν δὲ Μαρία ἐν ναῷ κυρίου ὡσεὶ περιστερὰ νεμομένη καὶ ἐλάμβανε τροφὴν ἐκ χειρὸς ἀγγέλου.
Έτσι γίνηκαν τα πράματα. Ἐγὼ δὲ Ἰάκωβος συνέστειλα ἐμαυτὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ δοξάζων τὸν δεσπότην θεὸν τὸν δόντα μοι τὴν σοφίαν τοῦ γράψαι τὴν ἱστορίαν ταύτην. Καὶ τὴν ἔγραψα.
Καὶ ἔσται ἡ χάρις μετὰ πάντων τῶν φοβουμένων τὸν κύριον. Ἀμήν.
Εἰρήνη τῷ γράψαντι καὶ τῷ ἀναγινώσκοντι.
------------------------
The Protevangelium of James. Introduced, edited & translated by J. K. Elliott. With a commentary by Patricia M. Rumsey. 2022, Brepols.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου